मौर्य साम्राज्य
![]() अशोक कय समय में मौर्य वंश कय सबसे ढेर विस्तार भवा | |
शाही प्रतीक: अशोक कय सिंहचतुर्मुख स्तम्भशीर्ष | |
स्थापक | चन्द्रगुप्त मौर्य |
---|---|
पहले का शासन | महाजनपद, मुख्यतः मगध |
भाषा | संस्कृत पाली प्राकृत यूनानी (उत्तर पच्छु) अरमी (उत्तर पश्चिम) |
धर्म | हिन्दू जैन बौद्ध |
राजधानी | पाटलिपुत्र |
राज्य कय मुखिया | राजा (सम्राट) |
पहला सम्राट | चन्द्रगुप्त मौर्य |
आखिरी सम्राट | ब्रहद्रत्त |
शासन | केन्द्रीय शासन जवने में राजा कय दैवीय अधिकार रहा |
विभाग | 4 राज्य: तोसाली उज्जैन स्वरनगरी तक्षशिला अर्द्ध स्वतंत्र जनजाति |
प्रशासन | मंत्रिपरिषद महामंत्री कय अंतर्गत साथ में मंत्रिन् कय एक्ठु बड़ा विधानसभा। विस्तृत अधिकारन् कय संजाल कोषाध्यक्ष से कलेक्टरन् से लिपिकन् तक। |
क्षेत्र | 5० लाख km² [१] (दक्खिन एशिया औ कुछ मध्य एशिया कय हिस्सा) |
जनसंख्या | 5 करोड़[२] (विश्व कय जनसंख्या कय एक-तिहाई [३]) |
मुद्रा | चाँनी कय सिक्के (पाना) |
शासन काल | 322–185 ईपू |
विघटन | पुष्यमित्र शुंग कय द्वारा सैन्य तख्तापलट |
बाद कय शासन | शुंग वंश |
मौर्य राजवंश (३२२-१८५ ईसापूर्व) प्राचीन भारत कय याक राजवंश रहा। इ १३७ वर्ष भारत तक राज करिस। एका बनावै कय श्रेय चन्द्रगुप्त मौर्य औ वनकय मन्त्री कौटिल्य कय दइ जात है, जे नन्द वंश कय सम्राट घनानन्द कय हराइन।
शासकन् कय सूचीसम्पादन
- चन्द्रगुप्त मौर्य 322 ईसापूर्व- 298 ईसापूर्व
- बिन्दुसार 298 ईसापूर्व -273 ईसापूर्व
- अशोक 273 ईसापूर्व -232 ईसापूर्व
- दशरथ मौर्य 232 ईसापूर्व- 224 ईसापूर्व
- सम्प्रति 224 ईसापूर्व- 215 ईसापूर्व
- शालिसुक 215 ईसापूर्व- 202 ईसापूर्व
- देववर्मन् 202 ईसापूर्व -195 ईसापूर्व
- शतधन्वन् मौर्य 195 ईसापूर्व 187 ईसापूर्व
- बृहद्रथ मौर्य 187 ईसापूर्व- 185 ईसापूर्व
सन्दर्भसम्पादन
- ↑ Peter Turchin, Jonathan M. Adams, and Thomas D. Hall. East-West Orientation of Historical Empires. University of Connecticut, November 2004
- ↑ Roger Boesche (2003). "Kautilya’s Arthashastra on War and Diplomacy in Ancient India", The Journal of Military History 67 (p. 12)
- ↑ Colin McEvedy and Richard Jones (1978), "Atlas of World Population History", Facts on File (p. 342-351) New York